آنچه که در ابتدا از یک پروژه بدانیم ....

پروژه مانند یک سیستم زنده دارای روح و اعتبارهست .....این از ابتدایی ترین ملزومات است..............

در هفته ای هستیم که در سطح شهرهای مختلف بنرهای مختلفی زده شده در مورد افتتاح پروژه و طرحها در زمینه تخصصی متفاوت اشتغالزا ، عمرانی ، فرهنگی ، آموزشی ورفاهی و...غیره که همه این موارد به نوعی میتواند در اقتصاد منطقه تاثیرگذار باشد.

چیزی که امروز درمورد آن صحبت میشود در مورد کیفیت این طرحها و پروژه نیست .اینکه چه پروژه هایی موردنیاز هست یا نه، پتانسیل و مزیتهای نسبی کدام نوع پروژه نسبت به بقیه بیشترهست هدف این نوشته نیست.بحث امروز در مورد این است که اصولا چه نوع فعل وانفعالاتی را میتوان پروژه نامید.

خیلی از همکاران و دست اندرکاران به این مرحله که میرسند عنوان می کنند که چه فرقی دارد ، پروژه پروژه هست مهم نیست که چه باشد. البته از یک جنبه هایی درست هست...درحقیقت اجرای به موقع همین پروژه هاست که در زمان معلوم میتواند شاخصی باشد در ارزیابی توسعه یافتگیها یا عقب ماندگیهای مختلف یک منطقه و دقیقا همین شاخصهاست که میتواند مارا در بهبود فرایندهای موجود کمک کند.

یادم می آید که در یک جمعی که اکثرا باتجربه ها و کارشناسان دستگاههای اجرایی بودند و اکثرا نیز از مدیران اجرایی نیز بودند وقتی سوال شد که شما چه نوع فعالیتهایی را پروژه تعریف می کنید و مشخصه یک پروژه چه میتواند باشد و اصولا پروژه با طرح چه تفاوتهایی دارد مشاهده شد که تقریبا تمام کارشناسان موچود از این لحاظ هنوز به مفهوم دقیق پروژه و طرح آگاهی نداشتند و این تعمیم و رویکرد نیز در محافل و مجالس و دوره های دیگر نیز بارها دیده شد.

با این مقدمه کاملا مبرهن است که وقتی دید دقیقی نسبت با اصالت پروژه و طرح وجودنداشته باشدطبیعی است که به کیفیت ، اثربخشی  و اجرای آنها هم دقت نمیشود. هدف بندی و زمان بندی در آن رعایت نمیشود، مباحث فنی و تاخیردوره اجرایی آنها که به نظرم یکی از بزرگترین مبادی ایجاد خطا و انحراف در اجرای طرحها و پروژه های مختلف ساده انگاری میشود.

متاسفانه در خیلی از موارد دیده میشود که در چنین ایامی که بازار افتتاحیه ها داغ است بسیاری از مدیران اجرایی برای توجیه و گزارش کاری و بالابردن وجهه مدیریتی خود صرفا به اجرای و افتتاح محض به هرقیمتی روی می آورند و دنبال این نیستند که آیا واقعا این موارد پروژه یا طرح بوده اند یا خیر؟؟ یا تاثیرگذار هستند؟ موردنیاز بوده اند؟؟؟ دوره زمانی اجرای آنها رعایت شده است؟ و...و...سایرموارد دیگر که به نظر بسیار اهمیت دارد که به آن پرداخته نمیشود.

بسیاری از دانش آموختگانی که در رشته های عمران وسازه و صنایع و رشته های مشابه آموزش دیده اند میدانند که پروژه یک تعریفی دارد. امروز دراین زمینه کمی صحبت می کنیم و شاخصه های مهم یک پروژه را مرور کرده و بحث در باره چرایی و کیفیت را انشالله در زمانهای بعد مرور می کنیم.

طبق تعریف انجمن مدیریت پروژه PMI یا Project Management Institute  مجموعه فعالیت های موقتی برای تحقق یک تعهد و ایجاد یک محصول یا ارایه خدمات مشخص است . چیزی که میتواند بعنوان یک آیتم مهم در این مباحث مورد بررسی قرار بگیرد دستیابی توام به سه عامل زمان ، هزینه و کیفیت معین در پروژه هاست که عیار آن را مشخص می کند و خارج شدن هر یک از سه عامل مذکور از حدود تعیین شده باعث ناموفق و غیراقتصادی  شدن می شود . ضمنا از نظرجایگاه فعالیتهایی را که پروژه تحت پوشش دارد بعنوان زیرپروژه نامیده میشود که درجایگاه خود مانند پروژه است. طرح نیز از نظر جایگاه مجموعه ای از یک یا چند پروژه است که درنهایت میتواند برنامه های مختلفی را بسازد.

بنابراین چیزی که مهم است اینست که فعالیتهای کوچکتربا هدفمندی خاص پروژه را میسازد ، پروژه ها نیز طرح و طرحها نیز برنامه ها را میسازند که بسته به زمان اجرای برنامه ها به کوتاه مدت ودراز مدت ومیان مدت طبقه بندی میشود.

اصولا یک پروژه بایستی ویژگیهای زیر را حتما به همراه داشته باشد مانند خیلی از چیزهای بدیهی که اگر یک شاخص آنها نباشد اصالت موضوع از بین می رود :

پروژه بایدمنحصر به فرد- جدید و غیر تکراری باشد که معمولا دارای یک نتیجه در قالب یک محصول یا ارائه خدمت است . زمان اجرای آن بسیارمهم است که با یک نقطه شروع و پایان همراه هست .هر زیرپروژه هم دارای زمان – منابع و هزینه است که همواره میتواند دارای عدم قطعیت هم باشد.

بنابراین حجم و کیفیت و نیاز به پروژه ها در تعریف موضوع اثرندارند آنچه مهم است هم افزایی و همپوشانی پروژه ها و حتی فعالیتهای زیرپروژه است که میتواند طرحها وبرنامه های مختلف را بسازد.

به نظرم ابتدا بایستی اصالت پروژه و طرح را تعیین نمود و بعد دنبال این بود که چرا چنین پروژه هایی افتتاح شده اند و مباحث اینچنینی ...زیرا خیلی از این پروژه ها هرچند کوچک و بدون نیاز هم باشند در مصادیق طرحها وپروژه های یک دستگاه اجرایی دیده شده و بودجه گذاری میشوند که نیاز در تعریف و انتخاب آنها از ابتدا دقت لازم را لحاظ نمود.